Hınç Toplumu

Cinnet Hali ve Kültür Değişimleri

Bugünün Türkiye’si, yalnızca ekonomik sıkıntılarla, politik açmazlarla ya da gündelik şiddet vakalarıyla açıklanabilecek bir kriz yaşamıyor. Derinlerde, çok daha büyük bir mesele var: Toplum, bir hınç kültürü içinde şekilleniyor; öfke, nefret, tahammülsüzlük, linç arzusu ve cezalandırma tutkusu artık sıradan hâle gelmiş durumda. Bireyler arasındaki basit bir fikir ayrılığı bile ağır hakaretlere, fiziksel şiddete hatta cinayetlere dönüşebiliyor. Cinnet, bireysel değil; kolektif bir ruh hâli hâline geldi. Bu yalnızca bireylerin iç dünyasını değil, toplumsal yapının tamamını sarsıyor.

Tahammülsüzlükten Cinnet Haline

Toplumsal dokunun çözülmesi, en basit gündelik etkileşimlerde bile kendini hissettiriyor. İnsanlar trafikte bir kornaya, sosyal medyada bir yoruma ya da bir bakışa bile büyük tepkiler veriyor. Cinayet haberleri sıradanlaştı; işkence ve şiddet, sadece insanlara değil hayvanlara karşı da yaygın. İnsanlar artık içlerindeki hıncı, denetimsizce dışa vuruyor. Bu kontrolsüzlük, bir ruhsal bozulmanın değil; sistematik olarak oluşmuş bir kültürel dönüşümün sonucu.

Mobbing işyerinde norm haline gelirken, okullarda akran zorbalığı sistematik bir şiddet biçimi olarak yerleşiyor. Mahalle baskısı, yalnızca yaşam biçimine değil, düşünce biçimine ve sessizliğe bile müdahale eder durumda. Magandalık, hem trafikte hem dijitalde hem de sosyal ilişkilerde özgüven göstergesi sanılıyor. Gücünü gösteren değil; öfkesini dayatan üstün kabul ediliyor. Bu değişim, bireylerin iç dünyasında değil; devlet yapısında, siyaset dilinde, adalet sisteminde ve kültürel dokuda yeşeriyor.

Siyasi Dilin Zehri ve Adaletin Çöküşü

Bu toplumsal cinnet hali, yalnızca bireysel psikolojilerin sorunu değil; doğrudan siyasal bir iklimin ve kültürel dönüşümün sonucudur. Özellikle son yıllarda, iktidarın dili toplumu kutuplara ayıran, düşmanlaştıran, dışlayıcı ve hedef gösterici bir tona büründü. İktidar dilinin “biz ve onlar” ayrımı üzerinden kurduğu üstünlük söylemi, farklı olana karşı nefretin meşrulaşmasına zemin hazırladı. Bu söylem, sadece düşünsel bir ayrışma yaratmakla kalmadı; aynı zamanda bir tehdit algısı üzerinden şiddeti teşvik etti.

Sadece dil değil, icraatlar da bu toplumsal ruh halini besledi. Adalet sisteminin siyasallaşması, hukukun taraflı işlemesi, suçluların cezalandırılmaması toplumda büyük bir güven krizine neden oldu. Cezasızlık, adeta teşvik haline geldi. Özellikle mafya-siyaset ilişkileri, çeteleşmenin normalize edilmesi, organize suç örgütlerinin siyasete nüfuz etmesi gibi gelişmeler, devletin adalet anlayışına olan inancı tamamen sarstı. Devletin, toplumun gözünde tarafsız ve koruyucu rolünü kaybetmesi, bireyleri hukuka değil; öfkeye, silaha ve gayrimeşru yollara yönlendirdi. Böyle bir ortamda adalet duygusu değil, intikam dürtüsü öne çıkar.

Mobbingden Magandalığa, Zorbalıktan Linç Kültürüne

Sosyal yaşamın her alanında hınç kültürünün yansımalarını görmek mümkün. İşyerlerinde çalışanlar, performanstan çok hiyerarşik korkularla yaşıyor. Mobbing, yetenekli insanları sindirmenin bir aracı haline geldi. Eğitim sisteminde ise düşünsel zenginlik yerine itaatkâr bireyler yetiştiriliyor. Öğrenciler arasında akran zorbalığı, sistemin içindeki güç hiyerarşilerini taklit ediyor. Çocuklar bile güç kullanarak üstünlük kurmayı öğreniyor.

Toplumsal yaşamda ise magandalık neredeyse saygı gören bir davranış biçimi oldu. Görgüsüzlük, hoyratlık, bağırma, tehdit etme ve kabalık, artık zayıflığın değil, “delikanlılığın” bir göstergesi gibi algılanıyor. Bu durumun en çarpıcı örneği sosyal medyada görülüyor: İnsanlar fikir tartışmak için değil, karşısındakini aşağılamak, susturmak, yok etmek için klavye başına geçiyor. Dijital platformlar, anonim nefretin kolektif bir arenaya dönüştüğü yerlere dönüştü.

Aileden Topluma: Dönüşen Değerler

Bu hınç kültürü yalnızca kamusal alanda değil, evin içinde de kendini gösteriyor. Aile, uzun yıllar toplumsal dayanışmanın çekirdeğiydi. Ancak ekonomik krizler, geleceksizlik, toplumsal baskılar ve iletişim yoksunluğu, aile içi ilişkileri de çözdü. Aile artık şefkatin değil; denetimin, korkunun ve çatışmanın alanı haline geldi. Kuşaklar arası bağ koptu, değer aktarımı zayıfladı, ebeveynler çocuklarına tahammül edemez hale geldi. Sevgi yerini baskıya, empati yerini itaate bıraktı. Bu da bireyleri hem ruhsal hem toplumsal olarak yalnızlaştırdı.

Nietzsche’nin tanımıyla, hınç, güçsüz bireyin dünyayı suçlaması ve içsel intikam duygusunu büyütmesiyle ortaya çıkar. Türkiye’de ise bireysel olan bu duygu, kolektif bir fenomene dönüştü. Çünkü birey, gücünü kaybettikçe, devleti yanında bulamadıkça, adalet göremedikçe, tek çözüm yolu olarak öfkeyi, şiddeti ve nefret söylemini görmeye başladı. Bireysel cinnet hali, toplumsal bir cinnet havasına dönüştü. Ve bu hava, artık sıradanlaştı.

Hınç Toplumundan Uyanmak Mümkün mü?

Bu kültürel değişim, kendiliğinden oluşmadı. Sistemli olarak geliştirildi, beslendi ve yaygınlaştırıldı. Medya eliyle kışkırtıldı, siyasi çıkarlar için kullanıldı, adalet mekanizmasıyla tahkim edildi. O yüzden bu atmosferi kırmak da yalnızca bireysel farkındalıklarla değil; devletin, siyasetin, medyanın, adaletin ve eğitimin birlikte dönüşümüyle mümkün olabilir.

Bir toplum ancak kendisini şiddetle değil, adaletle ifade edebildiğinde iyileşebilir. Öfke değil, empati; tahakküm değil, hukuk; hınç değil, huzur üreten bir düzen kurulmadıkça bu kriz derinleşir. Bu yüzden mesele sadece sinirli bireyler değil, hınçla yoğrulmuş bir kültürel yapı ve cinneti olağanlaştıran bir sistemdir. Ve bu sistem değişmeden, toplumsal barış mümkün değildir.

Bu nedenle susmak, kabullenmek, görmezden gelmek çözüm değil; sorunun parçası olmaktır. Bu kültür değişmeden, ne toplumsal huzur ne bireysel iyilik hâli inşa edilebilir. Çünkü hınçla yaşayan toplumlar, sadece birbirine değil, kendi yarınlarına da düşman olur.