“YENİDEN YAPILANMA” ADI ALTINDA YAPILAN SORUŞTURMALARIN HUKUKA AYKIRILIĞI

“YENİDEN YAPILANMA” ADI ALTINDA YAPILAN SORUŞTURMALARIN HUKUKA AYKIRILIĞI

Özet: Bu makalede, yerleşik Yargıtay içtihatları bağlamında; son zamanlarda “yeniden yapılanma” adı altında yapılmaya başlanan soruşturmaların hukuka aykırılığına, hangi faaliyetlerin bu kapsamda değerlendirilebileceğine ve yeniden yapılanma kabulünde dikkate alınması gereken hususlara yer verilmiştir.

1. Silahlı Örgüt Kabulünde Matuf Eylem Kriteri

Silahlı örgüt kabulü matuf suçlardan yapılan yargılamalar sonunda verilecek mahkumiyet kararı ile yapılır. Zira matuf eylem silahlı mücadelenin göstergesidir. Matuf eylem yargılaması yapılmayan veya matuf suçtan beraat kararı verilen yargılamalarda yapılan silahlı örgüt kabullerinde; örgütün nihai amacı, tehlikeliliği (somut tehlike) ve elverişliliği ancak varsayımsal ve soyut olarak kabul edilmiş olur ki, bu kabul ceza yargılamasının amacına aykırıdır. Çünkü ceza yargılamasında kesin kabullerle hüküm kurulabilir.[1]

Elverişlilik, soyut ve göreceli bir kavramdır. Yargıtay uzun yıllara varan içtihatlarıyla örgütün oluşturduğu somut tehlikeyi ve elverişliliğini “matuf eylem” ile tespit ederek somut bir kritere bağlamıştır. Zira bir örgüt tarafından gerçekleştirilen eylemin “amaca yönelik ve sonucu oluşturmaya elverişli (matuf fiil)” olarak kabulü, bu örgütün de nihai amaç için elverişli olduğu anlamına gelir. Silahlı örgüt kabulünden sonra bu örgüt tarafından gerçekleştirilen her vahim eylem aynı zamanda matuf eylem kabul edilebilir.

Matuf/vahim (öldürme, yaralama, bombalama vb.) eylemi olmaksızın bir örgütün Devletin birliği ve anayasal düzeni için ağır ve yakın bir tehlike oluşturduğunun kabulü halinde bu kabulün ağır hukuki sonuçları olur. Zira böyle bir kabul ile bir ilçede Hükümet konağına taş atan üç kişinin, Cumhurbaşkanına yumurta atan üç kişinin ya da Hükümeti eleştiren çakı-bıçaklı üç kişinin de silahlı örgüt olarak kabulü gerekir. Çünkü en az üç kişi bir araya gelmiş ve bir devlet yetkilisine karşı silah (eylemde kullanılan taş ve yumurta TCK 6.maddesi gereği silahtır) kullanılarak bir eylem gerçekleştirilmiştir. Bu kabulle birlikte, “Devlet veya anayasal düzen için tehlike oluşturan bir yapılanma vardır” şeklindeki bir varsayımla basit protesto hareketleri dahi silahlı örgütün varlığı için yeterli kabul edilebilecektir.

Benzer uygulamalarla, yani varsayımsal bir kabulle bir cemaatin, vakfın, derneğin ya da siyasi partinin silahlı örgüt olarak kabul ve ilan edilmesinin önü de açılmış olur. Zira bir cemaatin, siyasi partinin ya da derneğin yeterli sayıda üyesi, hiyerarşik yapısı, örgütlenmesi ve üyeleri arasında yasal olarak silah bulunduran pek çok mensubu bulunabilir. Söz konusu siyasi partinin ya da derneğin TBMM’de çoğunluğu sağlamak veya hükümeti devirmek şeklinde bir amacı da olabilir. Böyle bir kabul durumunda, bir yapının TBMM veya hükümeti silahlı mücadele sonucu devireceğine dair tahmine dayalı bir yorumla karar vermek mümkün hale gelir ki, hükümete muhalif herhangi bir yapının basit bir tahminle silahlı örgüt olarak ilanının önü açılır. Bu nedenle, matuf eylem olmaksızın bir yapının silahlı örgüt olduğunun kesin olarak tespiti mümkün değildir. Çünkü “ciddi, ağır ve yakın tehlike” ancak vahamet arz eden bir matuf eylemle anlaşılır.

“Silahlı örgüt kabulü”, TCK’nın 302, 309, 311, 312. maddelerine dayanılarak açılan davalardaki matuf eylem yargılamasında tartışılmalıdır. Sadece 314. madde kapsamında açılan bir dava kapsamında örgütün matuf eylem gerçekleştirip gerçekleştirmediği tartışılarak “matuf suça” karar verilebilmesi mümkün değildir. Matuf eylemi olmayan, dolayısıyla matuf suçtan hüküm kurulamayan yargılamalarda silahlı örgüt kabulü yapmak sübjektif bir değerlendirme olur. Zira bu yargılamalarda örgütün yakın ve ciddi tehlike oluşturduğu somut olarak tespit edilemez.

Matuf suç yargılaması yapılmayan veya matuf suçtan beraat kararı verilecek yargılamalarda; bu örgüt bakımından başka matuf eylem bulunup bulunmadığı, matuf eylem nedeniyle açılmış başka dava olup olmadığı araştırılmalı ve sonucuna göre “birleştirme kararı” verilmeli veya “bekletici mesele” yapılmalıdır.[2]

“Silahlı örgüt mensubiyetinden” hüküm kurulabilmesi için bir silahlı örgütün varlığı gerekir ve bu mesele bir “ön sorun”dur. Yalnızca 314. maddeden yargılama yapan bir mahkeme bu ön sorunu çözemez. Yani bu örgütün matuf eylemi bulunup bulunmadığına nisbi yargılama yaparak kendisi karar veremez. Mahkemeler iddianamedeki fiil ve fail ile bağlıdır ve örgüte atfedilen matuf eylem iddianamede dava konusu fiil olarak gösterilmemişse, mahkeme bu eylemin bu örgüt tarafından gerçekleştirildiğine ve matuf olduğuna karar veremez. Bu nedenle, matuf eylemin yargılandığı dosya bekletici mesele yapılmalı veya birleştirilmelidir.

Sadece örgüt üyesi, yardım eden veya örgüt adına suç işleyen olduğu iddia edilen kişiler hakkında açılan davalarda; ilk vahim eylem yargılaması sonunda verilecek silahlı örgüt kabulüne ilişkin karar kesinleşene kadar, yani silahlı örgütün varlığı tespit edilene kadar mahkumiyet kararı verilmemelidir. Yargılamaya devam edilip deliller toplanabilir. Beraat kararı verilebilir, çünkü beraat kararı “silahlı örgüt” olgusuna bağlı değildir. Ancak, mahkumiyet kararı “silahlı örgüt” kabulünün sonucuna göre verilebilir. Bu nedenle, bu dosyalarda ilk vahim/matuf eylem davaları “bekletici mesele” yapılmalıdır ve silahlı örgütün varlığı belirlenmeden verilen mahkumiyet kararları hukuka aykırı olacaktır.

Kısaca, silahlı örgüte üye olmaktan mahkûmiyet kararı verilebilmesi için öncelikle TCK’nın 314. maddesi kapsamında bir silahlı örgütün varlığı,[3] yani bu yapılanmanın silahlı örgüt olduğuna dair verilen ve kesinleşen bir kararın bulunması gerekir. Zira daha önce silahlı örgüt nitelendirmesi yapılan ve bu nitelendirmenin kesinleştiği yapılanmaların mensupları TCK’nın 314. maddesinden cezalandırılabilir.[4]

2. Vasıf Değişikliği

Nihai amacı devletin birliğini bozmak veya anayasal düzeni değiştirmek olan yapılanmaların zamanla vasfında değişiklik olabilir ve bu değişiklik genellikle yöntem, bazen de amaç suçun değişmesi şeklinde gerçekleşir. Örneğin, TMK’nın 7. maddesi kapsamında silahsız terör örgütü olarak kabul edilen bir yapılanma zaman içinde yöntem değişikliğine giderek silahlı eylemlere girişip silahlı örgüte dönüşebilir.[5]  Yine, TCK’nın 316. maddesi kapsamında suç için anlaşma vasfında bulunan bir yapılanma veya TCK’nın 220. maddesi kapsamında suç örgütü vasfındaki bir oluşum ve hatta legal olarak hukuka uygun yöntemlerle faaliyet yürüten yapılanmalar da zamanla silahlı mücadele yöntemini benimseyerek silahlı örgüte dönüşebilir.

Ancak, silahlı örgütün silahlı mücadeleyi bırakması da mümkündür. Silahlı mücadeleden vazgeçen örgütün yeni vasfının, benimsediği yeni yönteme göre tekrar tayini gerekir. Özellikle, uzun süre silahlı eylem yapmayan bir örgütün yöntem değişikliğine gidip gitmediği tekrar değerlendirilmeli ve vasıf değişikliği var ise vasfın değiştiği tarih de tespit edilmelidir.[6] Ayrıca, silahlı örgütler zamanla nihai amaçlarında da değişiklik veya uyarlama yapabilir.[7]

3. Silahlı Örgütten Ayrılan Yeni Oluşumların Hukuki Durumu

Silahlı örgüt olarak kabul edilen bir yapılanmanın daha sonra “adının değiştirilmesi”[8] halinde veya aynı silahlı örgüte “bağlı olarak” oluşturulan “alt birimler” (gençlik kolu, askeri kanat, metropol birimi) ile ilgili yeniden silahlı örgüt kabulüne gerek yoktur. Zira bu birimler silahlı örgüt olduğu kabul edilen yapıya bağlı oluşumlardır.[9]

Ancak, silahlı örgütten ayrılan “yeni oluşumlar” var ise bu oluşumlarla ilgili vasfın yeniden tayini ve şartları varsa yeniden silahlı örgüt kabulü gerekebilir.[10] Yeni oluşum veya alt birimin silahlı örgütün devamı niteliğinde olup olmadığını tespit bakımından aranacak kriter; bu oluşumun silahlı örgüt kabul edilen yapılanmaya “organik olarak bağlı” olup olmadığıdır. Silahlı örgüte organik olarak bağlı olan, yani halen silahlı örgütün var olan hiyerarşik yapısına dahil olan “birimler” için tekrar silahlı örgüt kabulüne gerek yoktur. Ancak, silahlı örgütten organik olarak ayrılan, yani silahlı örgütün hiyerarşik yapısına dahil olmayan yeni oluşumlarla ilgili tekrar silahlı örgütün unsurları incelenip silahlı örgüt kabul kararı verilmelidir.

4. Son Zamanlarda Gerçekleştirilen “Yeniden Yapılanma” Operasyonlarının Değerlendirilmesi

Silahlı/silahsız örgütlerin vasıf değiştirmesi mümkündür ve bu değişiklik sonucu yeni nitelendirmenin nasıl yapılacağı Yargıtay kararıyla sabittir. Bu kararlar gereğince; silahlı örgütün devamı kabul edilen oluşumlarda silahlı örgütün ideolojisi ve stratejisini benimsenmesi ve silahlı örgütün zorunlu unsuru olan “silah” unsurunun varlığı, silahsız terör örgütünde ise yeni oluşumum TMK’nın 1 ve 7. maddelerinde yer alan terör amaçlarını gerçekleştirmek amacı taşıyıp taşımadığının tespiti gerekir. Bu tespit için de EGM Terörle Mücadele Dairesi Başkanlığından yeni oluşumun niteliğini gösteren bir rapor alınmalıdır. Bu tespitlerden sonra daha önce silahlı örgüt olduğuna karar verilen bir yapılanmadan ayrılarak silahsız örgüt ya da suç örgütüne dönüşen yapılanmayla ilgili vasıf değişikliğine bir ana/çatı dava da Yargıtay’ın karar vermesi gerekir.

Bu açıklamalar ışığında, son zamanlarda gerçekleştirilen “yeniden yapılanma” soruşturmalarını değerlendirmek gerekirse;[11]

Bu soruşturmalara gerekçe olarak; tutuklu ve hükümlü yakınlarına yardım etmek, KHK’larla mesleklerinden çıkarılanlara iş bulmak, öğrenci evi açmak, örgütten kopmaları önlemek için motivasyon toplantıları organize etmek gibi faaliyetler gösterilmektedir. Ancak, bu operasyonlar silahlı örgüt kapsamında yapılsa da, bu zamana kadar silahlı örgütün amaç suçları olan TCK’nın 302, 309, 311 ve 312. maddelerindeki suçların işlenmesine yönelik bir eylem planı, çalışma veya strateji belgesi ya da bir delil ve silahlı örgüt için zorunlu unsur olan her hangi bir silah ele geçirilememiştir. Bu operasyonların, yeni bir silahlı örgüt yapılanmasının deşifresi için yapıldığı belirtilse de, böyle bir örgüt ve yapılanmadan söz etmek mümkün değildir. Zira yeniden yapılanmaya delil olarak gösterilen faaliyetlerin tamamı hukuka uygun davranışlar olup bunlar örgüt talimatıyla gerçekleştirilse dahi, herhangi bir suç kapsamında değerlendirilemezler.

Ayrıca, gerçekleştirilen eylem suç ise örgüt talimatının bir değeri olur, ancak eylem her hangi bir suça karşılık gelmiyorsa, hiçbir cezaya dayanak teşkil etmez. Yargıtay uygulaması gereğince de, silahlı örgütün çağrısı üzerine düzenlenen imza kampanyasında imza atmak,[12] örgüt çağrısı ile kepenk kapatmak,[13] örgüt mensuplarını cezaevinde ziyaret edip ihtiyaçlarını karşılamak örgütsel faaliyet olmadığı[14] gibi KHK ile ihraç edilen ya da cezaevinden yeni çıkan kişilere sırf insani amaçla, hayır yapma saikiyle veya akrabalık/komşuluk ilişkisinin gereği olarak yapılan yardımlar da suç değildir. [15]

Kaldı ki kuruluş amacı cezaevinde bulunan hükümlü ve tutuklulara maddi/manevi yardımda bulunmak olan birçok sivil toplum kuruluşu vardır. Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği (TAYAD) ve Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) bunlardan sadece ikisidir. Yine, ihtiyaç sahiplerine yardım amacıyla kurulmuş dernek sayısı tahmin edilenden daha yüksektir. Sadece Ankara’da “ihtiyaç sahiplerine yardım” etmek için kurulan dernek sayısı (Haziran 2022 itibarıyla) 319’dur.[16] 

Ayrıca, yasal olarak belli kontenjan dahilinde eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu vardır. Zira 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesi gereğince; “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde … ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.” Hatta bu maddeye dayanılarak çıkarılan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” 19/9/2009 tarihli ve 27354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir

 Yine, AİHM’in Ragıp Zarakolu kararıyla başlayıp son olarak Taner Kılıç kararında yer verdiği üzere, yasal ve rutin faaliyetler ile Anayasa ve AİHS’te düzenlenen hakların kullanılması nedeniyle verilen tutuklama ve mahkumiyet kararları hukuka aykırıdır.

Aynı şekilde, aksi durumun ve suç teşkil etmeyen eylemlerin suç olarak kabulü 2003 yılında Terörle Mücadele Kanunu’nda (TMK) yapılan değişikliği anlamsız kılacaktır. Zira 2003 yılında 4928 sayılı Yasa ile TMK’daki terör tanımının “fiil” (eylem/hareket) bölümü de değiştirilmiştir. Zira TMK’nın ilk metinde “her türlü eylemler” şeklindeki ifade “her türlü suç teşkil eden eylemler” şeklinde değiştirilmiştir. Terör örgütü kavramı, terör tanımına bağlı olduğu için bu değişiklik terör örgütlerine de zorunlu bir unsur olarak yansımıştır. Bir yapılanmanın terör örgütü olarak kabulü için mutlaka TCK veya ceza hükmü içeren diğer özel yasalarda düzenlenen “suç teşkil eden bir eylem” gerçekleştirmesi gerekir. Bir örgüt, amacı terör dahi olsa kabahat türü veya idari ceza gerektiren eylemler gerçekleştirmişse bu eylemler suç olmadığından ve terör eylemi sayılamayacağından, o örgüt terör örgütü olarak kabul edilemez. O halde, bir örgütün terör örgütü sayılabilmesi için; bir “terör eylemi” gerçekleştirmesi, bu eylemin terör eylemi olarak kabulü için de mevzuatta “suç” olarak düzenlenmesi gerekir ve bu suç mevzuatta düzenlenen herhangi bir suç olabilir. Zira TMK’da “her türlü suç teşkil eden eylemler” ifadesiyle bu hususta bir sınırlamaya yer verilmemiştir. 

Suç örgütleri için zorunlu olmayan bu unsur bir bakıma terör örgütleriyle suç örgütleri arasındaki sınırı belirler. “Suç işleme amacı” suç örgütü, terör örgütü ve silahlı örgüt için ortak unsurdur. Zira TCK’nın 220. maddesine göre bir yapılanmanın “suç örgütü” olarak kabul edilebilmesi için suç işlemesi gerekmez ve suç işleme amacının olması yeterlidir. Ancak, 2003’te TMK’da yapılan değişiklikten sonra bir yapılanmanın “terör örgütü” olarak kabulü için suç işleme amacının yanında, mutlaka bu amaca yönelik bir “suçu” da işlemesi gerekir. Silahlı örgütler aynı zamanda terör örgütü olduğundan, amaca yönelik bir “suç” işlenmesi silahlı örgütün de zorunlu unsurudur. Suç işlememiş yapılanmalar terör örgütü veya silahlı örgüt olarak kabul edilemez. Yargıtay, silahlı örgütün vahamet boyutuyla orantılı olarak terör örgütlerine göre biraz daha ağır bir suç işlemesini de aramaktadır.

2003 değişikliğinden sonra terör örgütleri cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden birini uygulayarak, suç teşkil eden eylemler gerçekleştiren yani suç işleyen örgütlerdir. TMK’nın 1. ve 7/1. maddeleri gereğince bir yapılanmanın “terör örgütü” olarak kabul edilebilmesi için mutlaka bir “suç işlemesi” ve “cebir ve şiddet kullanması” gerekir. Suç işlenmesi ile cebir ve şiddet kullanılması terör örgütlerinde “bir arada” bulunması gereken zorunlu unsurlardır ve sadece birinin varlığı yeterli değildir.

Bu açıklamalar ışığında; yeniden yapılanma faaliyeti olarak kabul edilen hususların hiç birinde bu kişilerin bırakın silahlı/silahsız örgüt üyesi olmalarını, dış dünyaya yansıyan “suç” teşkil eden her hangi bir eylemleri de yoktur. Ayrıca, böyle bir yapılanma olduğu iddiasıyla koordineli olarak ülkenin her yerinde operasyonlar yapılıyorsa ve delileri olmasa da, bu kişilere örgüt üyeliği isnat ediliyorsa, yeni oluşumun niteliğiyle ilgili ana/çatı bir davada Yargıtay karar vermelidir. Ancak, 15 Temmuz’da gerçekleştirilen vahim eylemlerle ilgili ana davaların (Genelkurmay çatı ve Akıncı üssü) sonucunu bile beklemeden, 15 Temmuzdan bir yıl önce başlayan ve görevi kötüye kullanma kapsamında açılan bir davaya 15 Temmuz olaylarını monte ederek emsali görülmemiş şekilde Gülen hareketini silahlı örgüt kabul eden Yargıtay’dan böyle bir karar beklemek hayalcilik olacaktır. Kısaca, yeniden yapılanma olarak adlandırılan soruşturmalar, hukukilikten öte, 15 Temmuz süreciyle birlikte başlayan “cadı avı” ve bir kesimi “şeytanlaştırma” çalışmasının bir devamıdır. Silahlı örgüt kabul ettiği yapının herhangi bir silahı olmadığını bildiği için 15 Temmuz olaylarındaki silah unsurunu bile polis ve askerlerdeki silahlarla açıklama başarısı gösteren yargının yeni misyonu, bu olayların üzerinden 6 yıl geçmesine ve o kadar operasyon ve çabaya rağmen, cebir şiddet içeren eyleme karışmayan ve silahları da olmayan kişilere hukuka uygun davranışları nedeniyle tekrar örgüt soruşturması açmak suretiyle, bu kişileri sistematik bir çabayla “sivil ölü” haline getirmektir.

Evet, ortada bir suç olduğunda şüphe yoktur. Ama bu suç, hiçbir suça bulaşmamış ve haklarında varsayım ve önyargıyla oluşturulan şablon iddialar dışında delil olmayan kişiler tarafından değil, bizzat bu operasyonları gerçekleştiren yargı mensupları tarafından işlenmektedir. Zira her bir suçun maddi ve manevi olmak üzere iki unsuru vardır ve bu unsurların varlığı şüpheye yer vermeyecek şekilde ortaya konulmalıdır. 15 Temmuz sonrası, Yargıtay’ın şartları gerçekleşmeden silahlı örgütün maddi unsuruna ilişkin kabulünden sonra ve sadece bu unsurla yetinip suçun manevi unsuru olan örgütün nihai amacını bilme ve isteme unsurunu hiç araştırmadan, piramit ve benzeri anlamsız kategorilerle insanlara ceza yağdıran ve en hafif ifadesiyle “görevi kötüye kullanmak suretiyle hürriyeti tahdit suçunu (TCK m. 309/3-c)” işleyen yargı mensupları, yeniden yapılanma adını verdikleri bu operasyonlarla işi bir adım ileriye götürerek TCK’nın 77. maddesinde ifadesini bulan “insanlığa karşı suç” işlemektedirler. Zira bu maddenin 1/c bendi gereğince, “kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesi insanlığa karşı suçtur.” Acaba, silahlı örgüt mensubiyeti için gerekli şartlar oluşmadan tutuklanan, mahkum edilen, devletten atılan, özel sektörde çalışması ve yurt dışına çıkması engellenerek adeta “medeni ölü” haline getirilip toplumdan soyutlanan insanların, kendileri ve ailelerinin hayatlarını devam ettirebilmeleri adına Anayasa’da düzenlenen “çalışma hürriyetine” aykırı olarak iş bulmaları ya da bu kişilerin iş bulmalarına yardım etmelerinin veya ifade, din-vicdan ve örgütlenme özgürlüğüne aykırı olarak bir araya gelmelerinin bir merkezden koordine edilerek örgütsel faaliyet kabul edilmesinin başka bir izahı olabilir mi? Bir kişi daha önce ceza alsa dahi, bu kişinin ve ailesinin anayasal ve yasal hakları engellenip bu haklar yeni suçlamalara gerekçe yapılabilir mi?    

DİPNOTLAR

[1]  “…Sıkıyönetim mahkemesi suç dosyalarını birleştirerek sanıkların, TCK’nın 149/1. maddesindeki suçu işlemek için “çete” oluşturdukları kanaati ile bu suçtan mahkumiyetlerine karar vermiş ise de; silahlı çete, birçok sayıda kimsenin disiplinli bir şekilde organize edilmesi ile meydana geleceği; çetenin bariz vasfının, 168’inci maddede açıklanan suçları işlemek için iradelerin birleşmesinin gerekeceği; sistemli, hiyerarşik bir organizasyonun mevcut olması; taarruz ve mukavemete hazır hale gelmiş bir teşkilatın olması fiilin silahla işlenmesi hususunda çete mensuplarının iradelerinin birleşmiş olması koşulları yanında maddi unsura müteallik hareket olarak da çeteyi teşkil etmek, çetede amirlik, komuta veya hususi bir vazifeyle görevli olmak zorunludur. Sanıklar bazı yerlere bomba koyup patlatmakla eylem biçimlerini ortaya koymuşlardır. (Bomba atmak, dinamit nakli, yangın çıkarmak vs.). Bu faaliyetler çete teşkili düzeninde -ciddiyetinde- olmadığı eylem biçimlerinden anlaşılmaktadır. Hele “Katliam” suçunu işlemek için bu örgütü oluşturdukları tamamen varsayıma dayanmaktadır.” Askeri Yargıtay 2. Dairesinin 07/5/1980 T., 1980/157 E., 1980/169 K. sayılı kararı.  

[2]    “…Sanıklar hakkında l3.4.l992 gün ve l992/322-l42-209 sayılı iddianame ile bölücülük propagandası suçundan, l.6.l992 gün ve l992/64l-438-387 sayılı iddianame ile silahlı çetenin sair efradı olmak, silahı gasp ve izinsiz pankart asmak suçlarından dolayı kamu davası açıldığı, davaların irtibat nedeniyle birleştirildiği, yapılan yargılama sonunda; sanıkların silahlı çetenin sair efradı olmak suçundan cezalandırıldıkları, silahlı gasp ve izinsiz pankart asma suçlarından dolayı görevsizlik kararı verildiği, bölücülük propagandası suçundan ise hüküm kurulmadığı anlaşılmaktadır. TCK. nun l68. maddesinde tanımlanan suçun, hazırlık hareketlerini de cezalandırma kapsamına alan ve çeteye “Silahlı” niteliğini kazandıracak önceki silahlı eylemleri de zorunlu kılan bir araç suç olduğunda, bu niteliği taşımayan terör örgütlerine girenler hakkında 37l3 sayılı Yasanın 7/1. maddesinin uygulanması gerektiğinde, örgütün Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının tamamını veya bir kısmını tağyir, tebdil ve ilga amacına yönelik ve bu sonucu oluşturmaya elverişli icra hareketlerinin ise TCK. nun l46/l. maddesi kapsamında değerlendirilmesinde zorunluluk bulunduğunda kuşku yoktur. Yine dosya içerisinde bulunan İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 20.8.l992 gün 228750 sayılı yazısının son bölümünde sanıkların sair efradı oldukları ileri sürülen (Direniş Hareketi) örgütünün 12 Eylül l980 harekatı akabinde başlatılan operasyonlar sonucu dağıtıldığı, l990 yılında toparlanma çabalarına girişerek pankart asma, bildiri dağıtma, bir yere patlayıcı madde atma gibi eylemleri gerçekleştirdiği, fırsat bulduğu takdirde silahlı eylemlere girişebileceğinin bildirildiği, sanıklar vekilinin ise yazıda adı geçen ve anılan örgütü canlandırma çabalarına girişmesi nedeniyle hakkında kamu davası açılan HY isimli kişinin beraatine karar verilmiş olduğunu ileri sürdüğü anlaşılmaktadır.  Yukarıdaki açıklamalar ışığında her yönüyle gerçeğe uygun bir kanıya ulaşabilmek için mahkemece silahlı gasp ve pankart asma suçlarından dolayı verilmiş olan görevsizlik kararı CMUK. nun kendine özgü kuralları içerisinde yasa yollarına başvurularak kaldırıldıktan, HY hakkındaki onanlı karar örneği getirtilip dosya içerisine konulduktan ve her iki iddianameye konu suçlar yönünden tüm deliller toplanıp birlikte değerlendirildikten sonra sonucuna göre sanıkların hukuki durumlarının takdir ve tayini gerekirken, eksik soruşturma ile ve yetersiz değerlendirme ve gerekçeye de dayanılmak suretiyle yazılı şekilde hüküm tesisi…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 11/7/1994 T., 1994/2136 E., 1994/4134 K. sayılı kararı.

[3]  “…Sanıklardan AA’nın çetenin sair efradı olmak, diğer sa­nıkların da, THKP/C Dev-Yol Örgütü mensubu oldukları iddia olunan MÖ, İA, BSA, GB ve MD isimli şahısları hal ve sıfatlarını bilerek barınacak yer göstermek, el­bise ve erzak sağlamak ve sair surette hareketlerini kolaylaştırmak suçların­dan haklarında kamu davası açılmıştır. TCK.nun 168/2. maddede yazılı “çetenin sair efradı olmak” suçu ile aynı yasanın 169. maddesinde yazılı “çeteye barınacak yer göstermek, yardım et­mek … erzak, silah, cephane veya elbise sağlamak … hareketlerini kolaylaş­tırmak” suçlarının oluşması için, 168/1. maddede yazılı suçları işlemek için oluşturulan silahlı cemiyet veya çetenin bulunması veya bir çetede hususi bir görev almış olanların herhangi bir duraksamaya yer vermeyecek şekilde durumlarının hukuken belirgin olması gerekir. Bu nedenle, olayımızda olduğu gibi, çete mensuplarının fiili ve hukuki durumlarının yeterince açıklığa çıkmadığı hallerde yeterli ve güvenilir belge ve dosyalarla durumlarının kesinlikle saptanması ve bunlar hakkında açılmış bir dava mevcut olduğu takdirde bu dava sonucunun beklenmesi ve sonucuna göre de çetenin sair efradı ile, yataklık yapan kimselerin hukuki durumlarının tayin ve takdiri gerekir.” Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 01/02/1988 T., 1988/9-422 E., 1998/1 K. sayılı kararı.

[4]    “…Sanığın Sögütçe’deki silahlı çatışmaya, silahı ile fiilen katıldığı bu şekilde belirledikten sonra, mensubu bulunduğu örgütün niteliğine bakmak gerekir. PKK. Örgütü Türkiye’nin Doğu ve Güneydoğu bölgesinde markist-leninist ideolojiye dayanan bir Kürt Devleti Kurulmasını ve bu toprakların Devlet idaresinden ayrılmasını sağlamayı nihai hedef kabul eden silahlı bir çetedir. Bu şekilde sanığın ve örgütün konumu saptandıktan sonra, eylemlerinin hangi suçu oluşturacağı hususuna gelince…” Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 19/10/1992 T., 1992/9-258 E., 1992/281 K. sayılı kararı.

[5]    EKİM ve AFİD örgütleri böyledir. TMK’nın 7/1. maddesi kapsamında terör örgütü iken silahlı eylemlere girişmişler ve ETCK’nın 168. maddesi kapsamında silahlı çeteye dönüşmüşlerdir.

[6]     Ekim örgütüyle ilgili iki karar:

“…Dosya kapsamına göre sanıkların cebir, şiddet, korkutma ve tehdit yöntemleri ile Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasi, hukuki, sosyal düzenini değiştirmek amacıyla kurulan ve 3713 sayılı Yasanın 1. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gereken EKİM örgütünün afişlerini birkaç kez çeşitli yerlere yapıştırmak şeklinde gerçekleştiği anlaşılan eylemlerinin…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 05/4/1995 T., 1995/350 E., 1995/221 K. sayılı kararı.

“..Sanıkların mensubu oldukları, yardım, yataklıkta bulundukları EKİM örgütünün ..Yargıtay içtihatlarına göre 27.7.1996 tarihinden itibaren silahlı çete niteliğinde bulunduğu nazara alınarak…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 19/4/1999 T., 1999/2861 E., 1999/1805 K. sayılı kararı.

[7]   “…Başlangıçta Marksist-Leninist ideolojiyi benimsediğini açıkça dile getiren örgüt, dünya siyasi konjonktüründeki gelişmelere paralel olarak görüntüsünde de değişiklik yapma kararı almış, bu çerçevede 5. Kongrede öncelikle örgüt ambleminden “orak-çekiç”in çıkarılmasını kararlaştırmış…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 24/12/1999 T., 1999/1417 E., 1999/4102 K. sayılı kararı.

[8]   PKK, KADEK, KONGRA-GEL: PKK, 1978 tarihindeki 1.kongrede PKK (Partiye Karkeren Kürdistan-Kürdistan İşçi Partisi-) adıyla fiilen kurulmuştur. 2002 tarihindeki 8. Kongrede ismini KADEK (Kongreya Azadi-ü Demokrasiye Kürdistan-Kürdistan Özgürlük ve Demokrasi Kongresi-) olarak değiştirmiştir. 2003 deki 9. Kongrede örgütün ismi Kongra–Gel (Kongraya Gele Kürdistan-Kürdistan Halk Kongresi-) olarak değiştirilmiştir. 2005 den sonra tekrar PKK adını kullanmaya başlamıştır.

[9]   “…Sanığın PKK-Kongra-Gel terör örgütünün bir alt oluşumu olan TECAK’ın ülke içindeki örgütlenme biçimi olan BAGEH (Bağımsız Gençlik Hareketi) isimli oluşumun …. Üniversitesi sorumlusu olduğuna dair bir bilgi bulunmadığının bildirilmesi…“  Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 10/6/2008 T., 2007/9-270 E., 2008/164 K. sayılı kararı.

“…Sanığın iddia ve kabul olunan ve dosya kapsamı ile de sübuta erdiği anlaşılan eylem ve faaliyetleri itibariyle PKK terör örgütünün gençlik alanındaki alt yapılanmasını oluşturan BAGEH üyesi olup, eyleminin silahlı örgüte üye olma suçunu oluşturduğu…”  Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 10/11/2009 T., 2009/11643 E., 2009/11211 K. sayılı kararı.

“…Sanığın dosya kapsamı ile sabit olan silahlı terör örgütünün mahalli alan örgütlenmesi biçimindeki alt yapılanmasını oluşturan Devrimci Halk Güçleri (DHG)nin semt sorumlusu ve üyesi olmak…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 14/3/2007 T., 2006/5866 E., 2007/2079 K. sayılı kararı.

“…Tüm dosya kapsamına göre yasadışı DHKP/C terör örgütünün alt birimi olan Ümraniye DHG yapılanması içerisinde yer alarak…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 14/3/2013 T., 2012/4191 E., 2013/3971 K. sayılı kararı.

[10]  “…Silahlı çete niteliğindeki PKK örgütünden ayrılan kişiler tarafından oluşturulup bazı değişiklikler dışında bu örgütün ideolojisi ve stratejisini benimsediği bildirilen, silahlı eylemlerini 1992 yılı Ocak ayından itibaren yurtiçine taşıma kararı alan, mensuplarının silahlı olduğu sanığın savunması ile toplanan kanıtlardan anlaşılan PKK-VEJİN örgütünün silahlı çete niteliğinde bulunduğu gözetilmeden sanığın TCK. nun 168/2. maddesi yerine yazılı şekilde cezalandırılması…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 10/4/1995 T., 1995/1730 E., 1995/2533 K. sayılı kararı.

“…Hizbullahi Davet isimli yasadışı oluşumuna ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğünün 13.01.1999 tarihli yazısından sonra Hizbullah örgütüne yönelik yapılan operasyonlarda Hizbullah örgütünün yapısı, faaliyet ve uzantılarına ilişkin bir çok belgeye ulaşıldığından Hizbullahi Davet oluşumunun silahlı çete olan Hizbullah örgütü ile bağlantısı olup olmadığı hususunun yeniden araştırılması, anılan örgütle ilişkilerinin tesbiti halinde buna göre, aksi takdirde ise mevcut deliller göz önüne alınarak sanıkların konumunun ve yasadışı oluşumunu TCK.nun 313. maddesi ya da 3713 sayılı yasanın 7. maddesi kapsamında kalıp kalmadığının tartışılması suretiyle sanıkların hukuki durumlarının takdir ve tayininde zorunluluk bulunması…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 26/9/2000 T., 2000/2213 E., 2000/2246 K. sayılı kararı.

“…Kolluk Kuvvetlerince tanzim olunan I. Klasör Dizi 327 de bulunan fezlekedeki bilgilere göre; mensubu oldukları iddia olunan 1980 yılından sonra çözülme yaşıyan THKP/C-Dev-Yol örgütünün geçmişine sahip çıkarak fikir ve ideolojisi doğrultusunda 1995 yılında kurulan Devrimci Yol/Türkiye Devrimci Gençlik örgütünün yeni bir oluşum veya silahlı çete veyahutta 3713 sayılı yasanın 1 ve 7. maddesinde öngörülen terör amaçlı örgüt olup olmadığının tesbiti bakımından amaç ve stratejisi, eylemleri ve sair yönleri ile ilgili olarak hakkında Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele Dairesi Başkanlığından tafsilatlı bilgi alınmasından sonra, hukuki durumların tayin ve takdiri gerekirken, haklarında eksik soruşturma ile hüküm kurulması.” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 11/3/1998 T., 1997/1726 E., 1998/819 K. sayılı kararı.

[11] http://www.bursadabugun.com/haber/feto-nun-yeniden-yapilanma-icerisine-girmesine-yonelik-operasyon-21-gozalti-1340515.html; https://www.yenisafak.com/gundem/yeniden-yapilanma-kuran-fetoculere-baskin-3452593;https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/fetonun-yeniden-yapilanmasi-sorusturmasinda-gozaltina-alinan-suphelilerden-19u-tutuklandi/1761292; https://www.hurriyet.com.tr/gundem/fetonun-il-imamlari-hamamlarda-ve-pastanelerde-toplanmislar-41624393; https://www.iha.com.tr/haber-fetonun-yeni-yapilanmasina-operasyon-26-gozalti-849213/; https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/10/17/son-dakika-fetonun-guncel-il-yapilanmasina-buyuk-darbe-23gozalti?paging=4; http://yekvucut.com/teftis/istanbulda-yeniden-yapilanmaya-calisan-feto-hucresi-cokertildi/

[12]  “…Sanıkların “ben bir kürdistanlı olarak, kürdistanda sayın Abdullah Öcalan’ı bir siyasal irade olarak görüyor ve kabul ediyorum” ibarelerini içeren bildirileri imzalamaktan ibaret eylemlerinin suç teşkil etmeyeceğinin gözetilmemesi…” Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 13/5/2009 T., 2009/2603 E., 2009/5679 K. sayılı kararı.

[13]   “…İlçede toplu olarak kepenk kapatılması yasa ve nizamlara uygun olmayan bir eylem biçimidir. Kaymakamlık yetkili idari merci olarak kamu güvenliği ve düzenini bozan bu eyleme son verilmesi yönünde aldığı esas ve biçim yönünden yasa ve nizamlara uygun emri, ilçe halkına duyurduğu halde, sanıkların bu emre uymadıkları açıktır. Emirde yer alan “kepenklerin kırılarak açılacağı ibaresi de” yetkili merci tarafından öz ve biçim yönünden, yasa ve nizamlara uygun olarak alınan kamu, güvenliği ve düzenini sağlamayı amaçlayan emri, yasaya aykırı şekle dönüştüremez. İlan edilen bu emre uymamak, bir başka suçta oluşturmadığına göre, sanıkların üzerlerine yüklenen TCY.nın 526 ncı maddesine aykırı davranmak suçunun oluştuğu kabul edilmelidir.” Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 02/5/1994 T., 1994/2-105 E., 1994/131 K. sayılı kararı.

[14] “…Sanığın salt insani duygularla ve akrabalık ilişkilerinin gereği olarak dayısının oğlu MA’ı cezaevinde zaman zaman 9 aya varan aralarla ziyaret edip çeşitli ihtiyaçlarını karşılaması da, cezaevindeki diğer örgüt mensuplarıyla ilişki içinde bulunduğunun kanıtı olarak kabul edilemez. Bu itibarla, 31 yaşında olup, sabıkası bulunmayan ve bir kısım yakınları kolluk görevlileri tarafından gözaltına alındıktan sonra kaçma olanağı bulunduğu halde kaçmayan ve evinin aranmasına da onay veren sanığın diğer kanıtlarla desteklenmeyen ve sonraki aşamalarda reddettiği kolluk anlatımının tek başına hüküm kurulmasına yeterli kanıt değeri bulunmadığı, bunun dışında sanığın örgüt üyesi olduğunu gösterir, bu suçtan cezalandırılmasına yeterli, kuşkudan arınmış kesin ve inandırıcı başkaca kanıt da bulunmadığı anlaşılmaktadır. Yargıtay C.Başsavcılığının sanığın yasadışı örgüt üyesi olmak suçundan hükümlendirilmesi için yeterli kanıt bulunduğuna ilişen itirazının reddine karar verilmesi gerekir.” Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 30/4/2002 T., 2002/9-102 E., 2002/236 K. sayılı kararı.

[15]  “…Bir suçun kanuni tanımında “bilerek”, “bildiği halde”, “bilmesine rağmen” gibi ifadelere açıkça yer veren suçlar olası kastla işlenemez (Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ, TCK Genel Hükümler, 7. Baskı, s. 241).  Kişi, örgütün işlediği somut fiili bilmese de terör örgütü olduğunu, sağladığı yardımın örgütün yararına kullanılacağını bilmeli ve bu irade ile hareket etmelidir. İnsani mülahazalarla yapılan yardımlar örgüte yardım suçunu oluşturmaz. Yapılacak her türlü yardımın suç olarak değerlendirilmemesi gerekir (Prof. Dr. A. Caner Yenidünya Arşt. Gör. Zafer İçer, Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma, 1. Baskı, s. 56). Örgüte yardım suçunda manevi unsurun oluşması için genel kasıt yeterli değildir. Özel kasıt ile işlenen bir suçtur. Fail örgütün amacını gerçekleştirmesine katkı sağlamak kastı ile hareket etmelidir (Doç. Dr. Namık Kemal TOPÇU, Örgütlü Suçlar ve Terör Suçları, s. 164).” Yargıtay 3. Ceza Dairesi 22/11/2021 tarih ve 2021/8301 E.,  2021/10127 K.

“…Siyasi parti faaliyetleri kapsamındaki basın açıklamaları, Nevruz Bayramı kutlamaları, terör örgütü propagandasına dönüştürülmeyen insani mülahazalarla gerçekleştirilen taziye ziyaretleri gibi eylemlerin silahlı terör örgütü faaliyeti kapsamında kabul edilemeyeceğinde kuşku bulunmamakta ise de, terör örgütü yöneticilerinin talimatı veya örgütün çağrıları doğrultusunda gerçekleştirilen ve terör örgütünün propagandasına dönüşen şiddet eylemleri ve faaliyetlerin siyasi parti çalışması olarak kabulü mümkün değildir.” Yargıtay 3. Ceza Dairesi 27/09/2021 T., 2021/3667 E.,  2021/9072 K.

“…Bir suçun kanuni tanımında “bilerek”, “bildiği halde”, “bilmesine rağmen” gibi ifadelere açıkça yer veren suçlar olası kastla işlenemez (Prof. Dr. İzzet Özgenç, TCK Genel Hükümler, 7. Baskı, s. 241).
Yukarıda yer verilen öğretideki görüşler ve yerleşik içtihatlarımız göz önüne alındığında; suç örgütleri veya silahlı terör örgütlerine yardım suçunun ancak doğrudan kastla işlenebileceği, yardımın örgütün amacını gerçekleştirmeye hizmet etmesi gerektiği, örgüt üyelerine yapılan yardımın da örgüte yapılmış gibi kabul edilmekle birlikte örgüt üyesinin mensup olduğu örgütün bilinmesi ve bu yardımın da insani mülahazalarla değil örgütün amaçlarını gerçekleştirme gayesiyle yapılması hususunda ortak bir kanaat mevcuttur.” Yargıtay 16. Ceza Dairesi 24/6/2021 T., 2021/1493 E.,  2021/4393 K.

“…Bir suçun kanuni tanımında “bilerek”, “bildiği halde”, “bilmesine rağmen” gibi ifadelere açıkça yer veren suçlar olası kastla işlenemez. (Prof. Dr. İzzet ÖZGENÇ, TCK Genel Hükümler, 7. Baskı, s. 241)
Kişi, örgütün işlediği somut fiili bilmese de terör örgütü olduğunu, sağladığı yardımın örgütün yararına kullanılacağını bilmeli ve bu irade ile hareket etmelidir. İnsani mülahazalarla yapılan yardımlar örgüte yardım suçunu oluşturmaz. Yapılacak her türlü yardımın suç olarak değerlendirilmemesi gerekir.
Örgüte yardım suçunda manevi unsurun oluşması için genel kasıt yeterli değildir. Özel kasıt ile işlenen bir suçtur. Fail örgütün amacını gerçekleştirmesine katkı sağlamak kastı ile hareket etmelidir. (Yrd. Doç. Dr. Namık Kemal Topçu, Örgütlü Suçlar ve Terör Suçları, s. 164)” Yargıtay 16. Ceza Dairesi 18/3/2021 T., 2020/2703 E.,  2021/2819 K.

“…Yukarıda yer verilen öğretideki görüşler ve yerleşik içtihatlarımız göz önüne alındığında; suç örgütleri veya silahlı terör örgütlerine yardım suçunun ancak doğrudan kastla işlenebileceği, yardımın örgütün amacını gerçekleştirmeye hizmet etmesi gerektiği, örgüt üyelerine yapılan yardımın da örgüte yapılmış gibi kabul edilmekle birlikte örgüt üyesinin mensup olduğu örgütün bilinmesi ve bu yardımın da insani mülahazalarla değil örgütün amaçlarını gerçekleştirme gayesiyle yapılması lazımdır.” Fail, yaptığı yardım ile suç işleyen bir kişiye, araştırma, yakalanma, tutuklanma veya hükmün infazından kurtulması için imkân sağladığını bilerek ve isteyerek hareket etmelidir. Dolayısıyla failde, maddede belirtilen hususlarda imkân sağlama maksadının diğer bir ifade ile özel kastın bulunması gerekmektedir. Bu nedenle söz konusu suç genel kastla işlenemez (Osman Yaşar, Hasan Tahsin Gökcan, Mustafa Artuç, Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 6. Cilt, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014, s. 8389; Yener Ünver, TCK’da Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar, 5. Baskı, Seçkin Hukuk, Ankara, 2019, s. 486.).Gerekçede de böyle bir amaç güdülmemekle beraber, kişinin insani mülahazalarla bazı ihtiyaçlarının karşılanmış olması durumunda, söz konusu suçun oluşmayacağı belirtilmiştir.” Yargıtay 16. Ceza Dairesi 17/12/2020 T., 2019/9897 E.,  2020/6880 K.

“…Sanık veya mahkûmun belli bir yerde saklanmasının temin edilmesinden başka; bu kişi, soruşturmanın veya infazın engellenmesi amacıyla örneğin bir başka ülkeye kaçırılmış olabilir. Bu tür fiilleri de söz konusu suç kapsamında değerlendirmek gerekir. Belirtmek gerekir ki, hakkında tutuklama veya mahkûmiyet kararı verilen kişinin bir yerde barınmasını temin etme durumunda dahi, bu suçun oluştuğunu kabul etmek gerekir.              Bu suçun oluşabilmesi için, kayrılan kişinin araştırma, yakalanma, tutuklanma veya hükmün infazından kurtulması amacıyla hareket edilmesi gerekir. Böyle bir amaç güdülmemekle beraber, kişinin insani mülahazalarla bazı ihtiyaçlarının karşılanmış olması durumunda, söz konusu suç oluşmayacaktır.” Yargıtay Ceza Genel Kurulu  15/12/2020 T., 2018/250 E.,  2020/520 K.

[16]   https://www.siviltoplum.gov.tr/illere-ve-faaliyet-alanlarina-gore-dernekler