* The picture was drawn by the writer’s daughter when he was in prison.

To use the expression “knocked on the door” or even “hammered on the door” would be an understatement of the enthusiasm of the police gathered at the front door that night. In any case “knocked the door down” could be more appropriate for the police’s actions. The doors of the Erzurum Justice Residency are all like the doors of a castle and that night the police were like attacking Janissaries, but the door resisted as they thumped and pounded on it. Later I found out that there wasn’t a battering ram in their hands, put at that moment I mistakenly believed that there was.

Me, my wife and my three children were very alarmed by the crazy banging on the door. Why didn’t the people outside adopt a more practical and peaceful approach and ring the bell to tell the people inside that they were at the door and wanted to come in? At moments like this, the phrase that we have “banging on the door like a debt collector” might come to mind, but this did not apply to my situation. As far as I knew, neither my wife nor I owed a debt to anyone. Furthermore what kind of debt collector uses a battering ram? Or maybe it was another possibility. The people outside were telling the people inside that this was the last exit before entering the tunnel, they were saying “escape before we get there, before we get into the room”. So they were actually helping us out. Could this be what was going on? To imagine so much philanthropy on the night of the 16th of July could only be because of a ridiculous and inappropriate optimism. Anyway, even if the sound of the people outside came to our ears and told us “we are coming”, where could we go? If you are on the fifth floor, it’s impossible to jump. Also, for what reason are you running away? Most likely it is all a mistake. This violent and furious bashing on my door must have no connection with me and my life. This misunderstanding needed to be cleared up and a stop put to this outrageous disturbance that was distressing me and my family. Put a stop to it? How naive of me!

In the end I went to open the door. If I hadn’t, and had delayed for any longer they would have knocked the door down and come inside anyway. “The door is state property” I said, “don’t damage it”. I went to the door and opened it with confused emotions. A dozen police of different shapes and varying heights stood around the door. Male, female, fat, skinny, tall, short, bearded, clean shaven, long haired and short haired officers were all there and created a pleasing combination. The police officer amongst them who seemed to be enjoying things the most showed me a search warrant he was holding and they all came in together. There was no battering ram. Then they said that they had an arrest warrant as well. Because of my professional experience I understood from their glances that they meant it was for me. I asked about my wife, who was a member of the same profession as me. Unfortunately they also had an arrest warrant for her. I was aware that in Turkish politics people who annoyed the government tended to end up in jail. Despite this I could not hold my tongue and now and then I had criticised that politician whom no one is allowed to criticise. Yes, maybe I had it coming. Why had I criticised the President! But what did they want with my wife, who if you asked her could not give the names of even five politicians? What had she, a mother on unpaid maternity leave whose ten month old baby still needs her milk, done? Still, this was what had happened. This was not the time or place to discuss all this. The search warrant and the arrest warrant were based on the crime of violating the constitution, that is of being involved in the coup. The chief public prosecutor thought it was a big deal. The police had come with this huge accusation against us and were certainly not going to return empty handed.

In the case of a fire there are some things that need to be saved first. And on this occasion there were also those who needed to be protected first from harm. After telling the police that they could begin their search (as if I had the luxury of saying no) I went to our children. I said that the people who had come were friends, and that they were going to spray all around our house against pests. They seemed convinced. This was a white lie. I didn’t think the pure white souls of the beautiful children would be offended by this white lie. As a father I was always saying it was necessary not to depart from the truth, even when that is a difficult thing to do. And at the same time I was now saying this lie, and it hurt my conscience like ice.

Anyway, I won’t bore you. They sprayed every part of our home very thoroughly. To maintain the children’s illusion that the officers were friends I offered them soft drinks. They didn’t accept, but no matter. We did have some nice little chats here and there. As much as possible I acted calmly. Bravo to me, even though accused of being a coup plotter, I managed to give the appearance to the children that everything was fine. I would say this was a performance worthy of an Oscar. In this way my white lie was kept intact. By doing this I temporarily (I hope) protected the children from the effects of the first shock.

In the coming months I found that it wasn’t just me who used these type of white lies. In this period quite a few mothers and fathers faced with the frightening violence of all the organs of the state were motivated to shield their children and you could say manipulated the children’s perceptions to achieve this. During my stay in prison I got to know people who in the eyes of their children were supposedly being trained, teaching a course, doing an apprenticeship or on holiday there behind bars. We made it seem like the knife at our throats was actually an olive branch being extended to us. Of course traces of these fictions still remain with us to some extent. Recently my daughter asked me, “That spraying for pests wasn’t true, was it Papa?” I was able to say no, and left it at that. She didn’t insist. I didn’t say anything more either. The subject was left there.

*Translator’s note – On the 15th of July 2016, there was an unsuccessful military coup attempt in Turkey against the government. The authorities responded immediately with a program of mass arrests of people considered opponents of the government. The story was originally written by a former Public Prosecutor in Turkey. His wife is a former judge. A short time after the coup attempt they were without a valid reason dismissed.  

Yazının Türkçe orjinal metnine buradan ulaşabilirsiniz: https://hukukpenceresi.com/16-temmuz-gecesi-ben-ve-cocuklarim

Cezaevindeyim artık. Sabahları kalktığımda, duvara yanaşık bir ranzanın alt katında buluyorum kendimi. Yanımda eşim yok, evin içinde koşturup duran çocuklar da. Yatağımın yanında bir sehpam ve üzerinde gelen mesajları ve gündeme düşen ilk haberleri takip edebileceğim akıllı bir telefonum da yok. Farklı bir manzara ile karşı karşıyayım. Yaşları 25 ile 50 arasında değişen pijamalı ve terlikli kişiler görüyorum. Daha öncesinde içlerinde en samimi olduğum kişi ile bile, gün içinde 15-20 dakikalığına bir çay bahanesi ile buluştuğum bu kişiler; benim meslektaşlarımdı. Şimdi onlar kader arkadaşlarım oldular ve onlarla yedi gün yirmi dört saat birlikteyiz. Bu insanlarla artık aynı tuvaleti kullanıyoruz, aynı yerde banyo yapıyoruz, aynı masada yemek yiyip, gün sonunda aynı odada uyuyoruz. Orada kader, hayatlarımızı avucunun içine alarak, bizi birbirimizle yoğuruyordu.

Bu insanları, sadece günlük halleri ile görmüyordum, tabi ki. Bir de onlar var, onlardan içeri. Cezaevinde insan ruhen çıplaktır. Duygularını saklamak istesen de orada, o küçücük yerde saklayamıyordun. Koğuş arkadaşlarımın en mahrem duygularını, o duygulara dokunabilecek kadar somut algılıyordum. Onların umutlarına, umutsuzluklarına, acılarına, sıkıntılarına, özlemlerine, sevinçlerine, öfkelerine ve de heyecanlarına tanıklık ediyordum. Bazen arkasında hasretin gizlendiği bir gözyaşına dokunuyor, bazen üzerine kavuşmanın hayalleri ile süslü bir gülümsemeyi tutuyor, bazen haksızlığa atarlanan kaşlarla karşılaşıyordum.

O ilk günlere dair ilk aklıma gelenleri 1M2D şeklinde formülize edebilirim: Mektup, dilekçe ve dua. Kapalı ve açık görüşmelere, o dönem izin verilmiyordu. O yüzden koğuştaki herkes mektupların gölgesine sığınmıştı. Orası öylesine hoş bir gölgeydi ki, kâğıttan bir sofranın üzerinde ailen ile bir güzel oturup, rahatsız edilmeden, annenin babanın elini öpebilir, hanımınla şakalaşabilir, çocuklarınla oyunlar oynayabilir, onlara masallar ve hikâyeler anlatabilirsin. O mektuplara, duygularımızı ve düşüncelerimizi suyun üzerine ebru yapar gibi resmediyor, bir zarfın içine sığdığı kadarını ailelerimize gönderiyorduk. Ama zarfların ağzını kapatmıyorduk. Cezaevi yönetimi, “siz zahmet etmeyin, onları biz kapatır, postaya veririz” deme inceliğini göstermişti çünkü. İlerleyen zamanlarda bu mektupların arasına “yıkılmadım, ayaktayım” içerikli fotoğraflarımızı da koyacaktık. En güzel pozlarımı göndermiştim aileme, arkadaşımdan bir pozluğuna ödünç aldığım gömlekle ya da 33’lük bir tespihle.

Bir de dilekçelerimiz vardı; hâkim ve savcıların kaldığı koğuştan, yine hâkim ve savcıların bulunduğu adliyelere giden sayfalarca dilekçeler. Tüm hukuki birikimimizi kullanarak, ne ince konulara değindik dilekçelerimizde, tahliyelerimizi umut ederek. Aramızda en vurdumduymaz olanımız, yani dilekçelerin hiçbir işe yaramayacağını düşünenler bile, dilekçelerini yazdılar, gönderdiler. Çoğumuzda kısa sürede tahliye olacağımıza dair bir umut vardı. Örneğin, tutuklandıktan sonra, yani 2016 yılı Temmuz sonu ve Ağustos ayı başlarında koğuşta, küçük bir anket yaptık. En karamsar olanımız, 2017 yılbaşısında herkesin tahliye olacağını söylemişti. Ben, öyle uçmuştum ki, 3. çocuğumun 28 Ağustos’taki doğum gününe yetişeceğimi düşünüyordum. Hatta “gelmeden kışın karı, göreceğim baharı” ifadesi ile tahliye umudumu bir mektubuma yazarak eşime göndermiştim. Dilekçelerle, umutlu bir bekleyişe geçilse de, sonradan yazışmalar bir masa tenisi oyununa dönüşerek sıradan bir hal aldı. Koğuşlardan adliyeye sayfalar dolusu argümanlarla, tahliye talepleri gidiyordu. Bir süre sonra ise, adliyelerden, koğuşlara gerekçesiz bir şekilde tahliye talebinin reddi kararları geliyordu. Hâkimlerin okuduklarından bile emin olamadığım o dilekçeler, adliyenin duvarlarına çarparak dönüyordu. Hele o dönem elime ulaşan Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun ihraç kararı vardı ki, bu kararın hukuk dalında dünya gerekçesiz(veya gereksiz) karar tarihinin birincisi olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

İkinci D ise, duaydı. Koğuşta, Allah’a bir yönelme gözlemliyordum. Başka ülkelerde var mı, bilmiyorum. Ama biz de, bilirsiniz, cezaevine düşene, “Allah kurtarsın” denir. Bu duada, belki yüzyıllardır bir türlü düzelmeyen adalet sistemimize halkımızın bir sitemi, bir eleştirisi varmış gibi gelir bana hep. Adil bir yargılamaya tabi tutulmadan cezaevine giren kişinin ve o kişinin yakınlarının adliyelerden bir beklentisi yoktur. İş, Allah’a kalmıştır. Hâkim ve savcılar, asla hukukun gereğini yapmayacaktır ve Allah dara düşen kulunu kurtaracaktır. Bence, tam da bu yüzden halkımız mahpusa, “Allah kurtarsın” der. Koğuşta yaşanan, o Allah’a yönelişte de sanki böyle bir saik vardı. Evet, dilekçeler yazıyorduk ama zamanla veya eşzamanlı esasen dilekçe gönderilmesi gereken merciin Allah olduğunu hissetmiştik sanki. “Allah’ım kurtar” diyorduk, kulunun bizi hapsettiği yerden. Daha önce dini olarak nasıl bir yaşantıya sahip olduğunu bilmediğim koğuş arkadaşlarım, avluda volta atarken elinde tesbih ile “Allah Allah” diyordu. Birçoğunun ellerini kaldırıp, samimi bir şekilde dua ettiğine şahitlik etmişimdir.

Ben de namaz kıldım, dualar ettim. Kendimce icatlar çıkardım. Mesela gece uyumak için yatağa girdiğimde, kendimce ailemin oturduğu istikamete doğru dönüyordum. Bildiğim Arapça ve Türkçe duaları okuyor ve o istikamete doğru üflüyordum. Rahatlıyordum, ailemi Allah’a emanet ediyordum. Kuranı Kerimi ve başkaca elime geçen dini kitapları okuyordum. Bela ve musibetlerin Allah’tan geldiğini, Allah’ın kulunu sınadığını, sonrasında kulunu sıkıntından kurtaracağını öğreniyordum. Peki, bunları daha önce bilmiyor muydum? Buna cevabım, “meğer bilmiyormuşum” olacak. Çünkü okumuşum, duymuşum ama anlamamışım.

Yine gözlemlediğim kadarıyla da zaten, cezaevine hâkim olan havada da Allah’a bir yönelme vardı. Koridorlarda veya revirde karşılaştığım, avludan diğer avluya konuştuğum herkes, her yaş ve meslek grubuna ait tutuklular umutlarını Allah’a bağlamıştı. Yargının çöktüğü, hâkim ve savcıların parti cübbesi giydiği, adaletin pul olduğu yerde kimsenin maalesef Türk yargısından ümidi yoktu. İlla da bir mahkemeden bahsedilecekse mahpuslar, bu diyarlardan çok uzakta dini, dili, ırkı bizden çok farklı olan hâkim ve savcılardan, AİHM’den karar bekliyorlardı. Evet, Allah kurtarsın, adaleti adaletsiz ellerden; hukuku, hukuksuz ellerden; mazlumu, zalimin elinden. Âmin.

Bir gece vakti Erzurum Adliyesi’nin koridorlarında Nöbetçi Sulh Ceza Hakimi’nin karşısına çıkmak için sıramı bekliyorum. Savcılık, ifadelerimizi aldıktan sonra tutuklanmamız talebiyle bizleri Sulh Ceza Hakimliği’ne sevk etmişti. Hâkim Bey, tutukluğa sevk edilen her şüpheliyi ayrı ayrı sorguya çekiyordu. Sorgusu biten kişiler, tutuklanıp tutuklanmadığını bilmeden duruşma salonundan çıkıyorlardı. Anlaşılan Hâkim Bey, her bir kişi ile ilgili kararını, herkesi dinledikten sonra toplu olarak verecekti.

Açıkçası savcının bana sorduğu
sorular, sürecin nasıl işleyeceğine dair fikir veriyordu zaten. O anlamsız sorular
sonrasında iki yol vardı. Ya benden vaktim çalındığı için özür dilenecekti ve
hayat kaldığı yerden devam edecekti. Ya da tutuklanıp cezaevine
gönderilecektim. O gece kimse benden özür dilemediğine ve üstüne tutukluluğa
sevk edildiğime göre ikinci seçenek daha olası görünüyordu. Sulh Ceza Hâkimi’nin
benden özür dilemesini beklemek de saflık olurdu.

Şaka bir yana hakkımda çoktan
karar verildiği belliydi aslında. Ben sadece cezaevi öncesi elindeki formu resmi
dairelerde dolaştıran bir vatandaş kıvamındaydım. Savcının imzasını aldıktan
sonra, bir de formu hâkime imzalatacaktım. O imza da tamamlandıktan sonra,
cezaevi müdürüne gidip belgeyi teslim edecektim. Kendimi hiçbir şekilde gerçek
bir yargılama faaliyetinin içinde hissetmiyordum.

Hakkımda karar verecek hâkim, eşimi serbest bırakan hâkimdi. Gariptir, eşimi serbest bırakan bu hâkime karşı minnet hissi taşıyordum. Kendisi hakkında büyük bir ihtimalle tutuklama kararı verecek bir hâkime karşı bir insan neden böyle şükran duyardı ki? Bu durumu “ölümü gösterip sıtmaya razı etmek” sözü açıklar herhâlde. Tutuklanma ihtimali bu nedenle beni çok korkutmuyordu. En azından eşim dışardaydı. Açıkçası, o sıralar içimde en fazla 5-10 gün yatar çıkarım rahatlığı da vardı.

Sonunda sıra bana geldi. Duruşma salonuna aldılar beni. Zaten öncesinde tanışıklığımız bulunan bu hâkimle selamlaştık. Eşim hakkında verdiği karar nedeniyle ona teşekkür ettim. Bu karar ona mı aitti, o da ayrı bir konu. Ama bu aşamada sahnede teşekkür edilecek o vardı en azından. Hâkim Bey mesleki kıdem olarak sadece benden değil, hakkında karar vereceği çoğu kişiden daha genç ve tecrübesizdi. Gayret etse de heyecanını ve mahcubiyetini saklayamıyordu. Kontrol onda değildi. Teşbihte hata olmaz. Kervan develerinin, bir sıra dâhilinde düzenli bir şekilde yol almaları için her birinin burnundan bir ip geçirilirmiş. Bu ipten çekildikçe, kervan ilerlermiş. Böylesi bir kervanda en arkadaki yavru deve önde ipi çeken annesine, “anne, ipi çok çekiyorsun, bilsen, burnum çok acıyor” demiş. Annesi de, “yavrum, burnunun acıdığını hiç bilmez olur muyum? Ama neylersin ki, ipin ucu bende değil”, demiş. Elbette, Hâkim Bey’in bir anne şefkati ile hareket ettiğini söyleyemem, ama bir haksızlık yaptığını, kendi burnundan geçen iple arkadakilerin canını yaktığını ve yakacağını biliyordu. Kendi canı da yanıyordu. Neylersin ki, ipin ucu onda değildi. Ben, o gün onun vicdanının sızladığını görebiliyordum. Kürsüde o an o, hür iradesi ile oturmuyordu. O benden önce zaten tutuklanmıştı adeta. Sanki burnuna veya vücudunun farklı yerlerine geçirilen görünmez iplerle yukardan bir kukla gibi hareket ettiriliyordu. Yüzü gülmüyordu, mutlu değildi. Ben savunmamı yaptım. Bir boşluğa seslendim yani. Sesime, ses yoktu. Hâkim, daha sonra kararını açıklayacağını söyledi. Duruşma salonundan çıktım.

Bir süre sonra, gözaltına alındığımız herkes ile birlikte hakkımızda kararın açıklanacağı duruşma salonuna alındık. Hâkim Bey, kara cübbesiyle kürsüde yerini almıştı. Ama yerinde duramıyordu. Bazen oturuyor, bazen kalkıyordu. Kararı açıklarken yaptığı konuşmada ilk şunu söyledi: “Siz dışarıdaki havayı bilmiyorsunuz”. Aslında başka bir şey demesine de gerek yoktu. Her şeyi bu giriş cümlesi ile açıklamıştı. Önündeki dosya içeriğine göre değil, dışardaki havaya göre karar verecekti. Öfkeli kalabalığın önüne bizlerin özgürlüğünü atarak onları sakinleştirecekti. Gerçekten sonradan anlıyorum ki o gün değil tutuklanmak, Erzurum meydanında yakılarak öldürülsek veya idam edilsek genel tablo içinde böylesi bir katliama kimse gıkını çıkarmazdı. Dışarda hava kötüydü. Sağlık kontrolüne bizim önümüzde giden başka bir araç içerisindeki meslektaşlara linç girişimi olmuştu.

Hakim Bey devam etti: “Hakkınızda tutuklama kararı veriyorum. HSYK yazısı var. Ama sizlerin dosyalarının bizzat takipçisi ben olacağım. Bir aya kadar bilgisayar gibi dijital veriler ile ilgili raporlar gelir. O zaman hepiniz serbest kalırsınız”. Henüz ortada olmayan bir raporun içindeki aleyhe delil ihtimaline ve HSYK yazısına istinaden tutuklanmıştık. Artık görünmez dediğim kuklanın ipleri görünür hale gelmişti. Hatta ip değil, bildiğin halatmış kürsüdekini hareket ettiren. Karar ona ait değil. İpi elinde tutan güce ait bir tasarruftu. O an film şeridi gibi gözaltına alındığım andan itibaren tüm adli işlemlerde karşılaştığım figürlerin hepsinin iplerini fark ediyordum şimdi. Aramada, gözaltında, ifadede ve sorguda… Yukardan sallanan ve karşılaştığım o figürleri hareket ettiren o kukla ipleri… Her şey şimdi daha net görülüyordu. Bir yargılama faaliyeti görünümlü, bir kukla gösterisi vardı. Hakim Bey de o an çocukça bizleri teselli etmeye çalışarak veya bizi çocuk yerine koyup avutarak gösteriye renk katıyordu.

İşte o an içimizden biri, bir hâkime
sorulabilecek en zor soruyu soruyordu: “Lütfen bize, bizi neden tutukladığınıza
dair somut bir delil gösterin”.  Zor bir
soruydu. Hâkim Bey sarsıldı, bir süre cevapsız kaldı. Kendisini tutan iplerin
ucundaki kişiler de dahi bir sarsılma oldu. Duruşma salonu ve kürsü sallandı.
Bütün dekor, mizansen ve sahne sallandı. Kuklanın ipleri, bir saatin sarkacı
gibi gidip geliyordu salonda artık. Gösteri tüm gerçekçiliğini yitirdi bu soru
karşısında. Ve Hâkim Bey, yapılabilecek en iyi ve tek şeyi yaptı. Topuk! Evet,
o kara cübbesi havada bir kavis yaptı o dönerken. Hızlıca arkasını döndü ve
kaçtı. Tek bir cevap bile vermeden, öylece arkasına bakmadan kaçtı. Aslında
kaçan o değildi tabi ki. Koca Yargı firar etmişti. Geride kalan bizler ise,
alkışladık. Bir kukla tiyatrosunun finalini alkışlayan izleyiciler gibi, bir
alkış tuttuk bu gösteriye. Giden Yargının ardından hüzünle alkış tuttuk bu
firara. Perde kapanmış ve bizler artık yeni evimiz olan mahpushanenin yolunu
tutuyoruz. Bu hüzünlü kukla gösterisinin ardından, firari Yargının bir gün geri
döneceğini umut ediyoruz.

Nusret Onur AKPEK

Gayet
normal başlayan bir akşamın gecesinde nezarethanedeyim. Hatırladığım kadarıyla
bende uyunan ilk duygunun ciddiyetsizlik olduğunu söyleyebilirim. Yaşanan olayı
ciddiye almama ya da alamama hali yakaladı önce beni. Başıma gelenler komik
geliyordu bana. Gülesim vardı. Bu biraz da olaya herhangi bir anlam veremememden
kaynaklıydı belki de.

Olay
sebep sonuç ilişkisinden kopuk ve tuhaf bir şekilde seyrediyordu. Her gün sinekkaydı
tıraşı ve yıllardır giyele giyele üzerine yapışan takım elbisesi ile arzı endam
eden ben, bugün bir farklı görünüyordum. Sanki üzerimde birdenbire bir palyaço
kostümü bulmuş gibiydim. Evet, evet! Bu “yaman çelişki” ancak böyle izah
edilebilir. Sinekkaydı tıraşımın yerine abartılı ve rengârenk bir makyaj; takım
elbisemin yerine de bir palyaço kostümü vardı bende. Bu kostüm neden
üzerimdeydi, neden böyle bir makyaj? Hiçbir fikrim yoktu ama, üzerimde komik
duruyordu. Gülümsüyordum. Fakat bunu sadece ben fark ediyor olacağım ki, bu halim
sadece bana gülünç geliyordu. Örneğin polis memurları, bende az önce cinayet
işlemiş ve maktulden sıçrayan kanlarla elbisesinde suça ait izler bulunan bir
katil görüyorlardı. Onlar gayet ciddi görünüyorlardı.

Bendeki
ciddiyetsizlik halinin bir başka nedeni ise o zaman halen safça yargıya olan
güvenimin devam etmesiydi. Daha açık yazmak gerekirse, ortamlarda haktan
hukuktan söz açılınca mangalda kül bırakmayan meslektaşlarım beni yanıltmıştı
aslında. Onlara olan güvenim beni ciddiyetsizleştiriyordu. Nasıl olsa onlar göz
göre, ortada hiçbir şey yokken bizi mağdur edecek değildi. Her gün birlikte çay
kahve içtiğimiz, yemekhanede yemek yediğimiz, karşılıklı ziyaretlerde
bulunduğumuz bu hâkimler ve savcılar bir adaletsizliğin gerçekleşmesine izin
vermezlerdi, diye düşündüm. Ne bileyim, en azından halı sahada fena
oynamıyorlardı. Palandöken’de iyi de kayak yapıyorlardı. Erzurum’da nerde, ne
yenir konusuna da hâkimlerdi. Mutlaka mesleklerine de hâkim olmalıydılar.

Nezaretin
ilk gününde beni saran bu ciddiyetsizlik, biraz da koğuş arkadaşlarımın etkisi
ile yerini endişeye bırakmaya başladı. Kafamı karıştırdılar yani. Ben ne güzel,
ifademi verdikten sonra evin yolunu tutarım, diyordum. Ah! Ne safmışım. Ya
meslektaşlarım gerçekten dosyadaki delil durumuna değil de, dışardaki havaya,
siyasilerin ağzına bakarlarsa! Neyse yine de şimdilik evrene pozitif enerji
yaymalı, olumlu düşünmeliydim. Düşünmeliydim ama karamsarlık da bazen kara
bulutlar gibi üzerime çöküyordu.

Benimle
birlikte gözaltına alınan meslektaşlarımla birlikte nezarethanede üç gece
kaldık. Sabahında emniyette ifadelerimiz alınmadan doğrudan adliyeye sevk
edilecektik. Emniyetin önünde bizi bekleyen transporter tipi araçlara
bindirildik. Bencillik yaparak, çocukluğumdan beri gelen deneyimim ile kendimi
cam kenarına attım. Etrafta bizleri bekleyen eşlerimiz (benim eşim değil tabi,
onu biraz daha önce adliyeye götürmüşler), ailelerimiz, dostlarımız vardı.
Herkes bir yakını ile göz göze gelmeye çalışıyor, bir el sallayışlarına
karşılık vermek istiyordu. Ağlayanlar vardı, gülenler vardı. Onlar bize, biz
onlara bir şekilde iyi olduğumuzu ifade etmeye çalışıyorduk. Aracın pencere camının
iki üç parmak genişliğindeki aradan “iyiyiz” diye sesleniyorduk, sesimiz
yettiğince. Sesimizin yetmediği yerde işaret diliyle bir şeyler anlatmaya
çalışıyorduk. Her iki tarafta birbirini iyi olduklarına ikna etmeye
çalışıyordu. Annemi, babamı gördüm. Annem kucağında 10 aylık bebeğimi, torununu
tutuyordu ve bana gösteriyordu. Nezaretin ilerleyen günlerinde, eşimden bebeği
alıp anneme vermişler. Ben cam kenarında vaktimi doldurmuştum. Cam kenarını
daha fazla işgal etmemin yanımda oturan gözaltındaki diğer meslektaşlara
haksızlık olacağını düşünerek, yanımdakine yer verdim.

İşte
o an bir yağmur yağdı ama ne yağmur! Bir Temmuz günü, bu yağmuru, hele böylesi
şiddetli bir yağmuru kimse beklemiyordu. Kimse de şemsiye yoktu. Bizlere
yapılan bu haksızlığa gök ağlıyordu diyesim var ama abartmayayım şimdi. Aracın
içinden yakınlarımıza “gidin, ıslanmayın, beklemeyin” diyorduk. Onlar bizleri
dinlemiyor, yağmura aldırış etmeden bekliyorlardı. Gözaltındaki yakınlarını
yalnız bırakmayan yakınlarımızın bu onurlu duruşuna kadar, ben gözyaşlarımı gözaltına
almış, güçlü görünme niyetiyle, gözyaşlarımın dışarı çıkmasına izin
vermemiştim. Ama artık gözyaşlarımı tutamıyordum. Onlar yağmurda ıslanırken,
ben de firar eden gözyaşlarımla ıslanıyordum. Açık görüşlerde kız çocuklarının mahpus
babalarından görüş sonunda ayrılırken hüngür hüngür ağlamalarından ve attıkları
çığlıklarından sonra, geride bıraktığım bu döneme ait bende en derin izler
bırakan an bu andı. Yağmur altında sırılsıklam kalan ve yakınlarına bir an önce
kavuşmak için dudakları dualarla kıpır kıpır olan ailelere ait o kare…

Derler
ki, yağmur yağarken yapılan dualar kabul olurmuş. Yağmur yağarken ben de dua
ettim. O an adliyede olan eşim ve o an karşımda yağmur altında bekleyen annem
de dua etmiş. Sonra bu anları aramızda konuştuğumuzda şunu öğrendim: Üçümüzün
de ortak duası, eşimin tutuklanmaması olmuş. Annem demiş ki, “Allah’ım, bizim
oğlan tutuklansa da, en azından kızımı(gelinimi) bize bağışla”. Eşim demiş ki,
“birimiz tutuklanacaksak, o eşim olsun, o daha dayanıklı, çocuklara ben daha
iyi bakarım”. Ben de, “Allah’ım bu işin sonunda tutukluluk varsa, ben
tutuklanayım. Eşim kalsın” dedim. Peki, ne mi oldu? Tabi ki yağmur yağarken
yapılan dualar kabul oldu. Niye o dualarda, sonsuz hazineleri olan ve ummadık
yerlerden ummadık kapılar açan Yüce Rabbimizden azı talep ettik, bilmiyorum.
Acemilik mi dersin, panik hali mi? Oldu işte bir kere! O yağmuru
kaçırmayacaktık.

Nusret Onur Akpek

“Kapı
çalıyordu”, hatta “kapı dövülüyordu” ifadeleri, o gece kapıda bekleyen
polislerin gayretlerini hafife almak olurdu. Herhâlde “kapı yıkılıyordu”
ifadesi ile ancak polislerin hakkı layıkıyla teslim edilmiş olur. Erzurum
Adliye Lojmanları’nın kale kapısı gibi kapılarına o gece yeniçeri askeri gibi
polis dayanmıştı ve kapıyı adeta vura vura gümletiyorlardı. Sonradan ellerinde
koçbaşları olmadığını zaten gördüm ama bende o an o hissi uyandırmışlardı.

Ben,
eşim ve üç çocuğum gerçekten kapımızın delicesine çalınması karşısında tedirgin
olmuştuk. Neden kapı ziline basmak gibi daha pratik ve daha barışçıl bir yöntem
ile dışardakiler, içerdekileri geldiklerinden ve içeri girmek istediklerinden
haberdar etmek istemedi? Bu anlarda insanın aklına gelebilecek “alacaklı gibi
kapıyı çalmak” sözümüz var ama bu benim durumuma uymazdı. Bildiğim kadarıyla ne
benim ne de eşimin kimseye borcu vardı. Ayrıca hangi alacaklının koçbaşı vardı
ki? Ya da şöyle bir ihtimal söz konusuydu. Dışardakiler, içerdekilere tünele
girmeden önceki son çıkıştan haber veriyor ve “biz gelmeden, içeri girmeden,
kaçın” diyorlardı. Yani bize iyilik yapıyorlardı. Evet, bu ihtimal söz konusu
olabilir miydi? Bu kadar iyilikseverlik, 16 Temmuz gecesi anlamsız ve yersiz
bir iyimserlik olurdu. Hem kaçın, biz geliyoruz diyen dışardakilerin sesine
kulak verip nereye gidecektik? Beşinci kattasın, atlasan olmaz. Bir de neden
kaçacaksın ki? Muhtemelen bir yanlışlık vardı. Kapımın bu şiddette ve bu hiddette
çalınmasını gerektirecek hiçbir işim ve ilişkim yoktu. Bu yanlışlığın
düzeltilmesi ve beni ve ailemi tedirgin eden bu kabalığın da tedip edilmesi
gerekti. Tedip mi? Ne safım!

Nihayet
kapıyı açmaya yöneldim. Yoksa zaten biraz daha geciksem kapıyı yıkıp içeri gireceklerdi.
Biraz da “kapı devlet malıdır, zarar gelmesin” diyerek ve arz ettiğim karışık
duygularla yetiştim kapıya, açtım kapıyı. Bir düzine farklı eşkâl ve boylarda
polis kapının önünde duruyordu. Erkek, kadın, kilolu, zayıf, uzun, kısa,
sakallı, traşlı, uzun saçlı, kısa saçlı tiplerle güzel bir kombin olmuşlardı.
İçlerinde yaptığı işi en keyifle yapan polis memuru elinde bulunan arama
kararını gösterdi ve hep birlikte içeri girdiler. Koçbaşı yokmuş. Sonrasında
ellerinde gözaltı kararı olduğunu söylediler. Meslek tecrübeme dayanarak polislerin
bakışlardan beni zaten gözlerine kestirdiklerini anlamıştım. Aynı mesleğe mensup
olduğum eşimi sordum. Maalesef onun da hakkında gözaltı kararı vardı. Siyasetin
gıcık olduğu tiplerin ensesine yapışmak gibi bir âdeti olduğu gerçeğinin
farkındaydım ve ben arada sırada dilimi tutamayıp zülfü yâre dokunuyordum.
Evet, belki ben hak etmiştim! Ne haddime onu bunu eleştirmek! Ama sorsan beş
tane bile siyasetçi adını sayamayacak eşimden ne istiyorlardı? Henüz anne
sütüne muhtaç 10 aylık bebeğiyle ücretsiz doğum iznini kullanan bir anne ne
yapmıştı? Evet, olan olmuştu. Bu mevzuyu tartışmak için zaman, zemin ve muhatap
sıkıntısı da vardı. Arama ve gözaltına dayanak yapılan suç Anayasayı İhlal,
yani darbe suçuydu. Başsavcılık, elini baya yüksek tutuyordu. Elinde bu koca
suçlama ile gelen polisler, elbette elleri boş dönmeyecekti?

Yangında
ilk kurtarılacaklar vardır. Yıkım etkisine neden olacak bu olayda da
kurtarılması gerekenler vardı. Yargı kararlarına sonsuz güvenle(!) polislere
aramaya tabi ki başlayacaklarını söyledikten sonra (sanki hayır arayamazsınız deme
lüksüm var gibi) doğruca çocuklara yöneldim. Gelenlerin arkadaşlarım olduğunu
ve evin her yerinde böcek ilaçlaması yapacaklarını söyledim. İkna olmuş
göründüler. Bu yalanın rengi beyazdı. Güzel çocukların o bembeyaz ruhları için
bu beyaz yalanın mahzuru olmadığını düşündüm. Bir baba olarak her şartta,
şartlar aleyhe olsa da doğrudan ayrılmamak gerektiğini söyleyen ben, vicdanımda
bir sızı ile bildiğin böylece buz gibi yalanı söyledim.

Neyse,
lafı uzatmayayım. Evin her yerini bir güzel ilaçladılar! Çocuklarda gelenlerin
arkadaşım oldukları izlenimini uyandıracak şekilde soda da ikram ettim. Kabul
etmediler ama olsun. Yer yer güzel kısa sohbetlerimiz de oldu. Mümkün olduğu
kadar sakin davrandım. Darbe suçlamasına maruz kalan biri olarak çocuklara “her
şey yolunda gidiyor” görüntüsü verdim ya, helal olsun bana. İşte buna “oskarlık
bir performans” derim. Böylece benim beyaz yalan tuttu. Geçici olarak bulduğum
bu tedbir ile o ilk darbede çocukların psikolojisini kurtardım(gibi).

İlerleyen
zamanlarda gördüm ki, böylesi beyaz yalanlara başvuran sadece ben değilim.
Birçok anne baba bu süreçte devletin tüm organları ile yönelttiği o korkunç şiddete
karşı bir perde, bir kalkan niyetiyle çocuklarını koruma güdüsüyle hareket
ederek, tabiri caizse “algı operasyonları” yapmış. Cezaevinde kaldığım dönemde
çocuğunun nazarında orada parmaklıklar ardında güya eğitim alan, eğitim veren,
staj yapan veya tatil yapan birçok kişi tanıdım. Boynumuza sallanan haksız bir
kılıcı, bize uzatılan zeytin dalı gibi göstermiştik. Tabi bu kurgu bir yere
kadar sürdü ve kızım geçenlerde bana sordu: “O ilaçlama yalandı, değil mi,
baba?” diye. Evet diyebildim. Orda bıraktım. O üstelemedi. Ben devam etmedim. Konu
öylece kaldı.